De afgelopen jaren kwamen er veel vluchtelingen naar Nederland. Vluchtelingen hebben relatief veel psychische klachten, maar vragen minder vaak om psychologische hulp. Dit vraagt om extra inspanningen, stelt Evert Bloemen, zodat vluchtelingen toch de hulp krijgen die zij nodig hebben.
Wereldwijd zijn er meer dan 60 miljoen vluchtelingen en in 2019 had Nederland ongeveer 26.000 asielaanvragers. Zij komen uit landen waar oorlog heerst (o.a. Syrië, Yemen), waar de (politieke) situatie instabiel is (o.a. Irak, Afghanistan), en waar sprake is van onderdrukking (o.a. Eritrea, Iran). De psychische klachten van vluchtelingen gaan vaak gepaard met schaamte en stigma, wat hen belemmert in de hulpvraag. Het is een uitdaging iets voor deze mensen te kunnen betekenen.
Moeilijkheden vluchtelingen
Wordt een asielzoeker erkend als vluchteling, dan wordt een verblijfsvergunning en woning verstrekt en moet hij of zij inburgeren en Nederlands leren. Het opbouwen van een nieuw bestaan in een vreemd land valt hen vaak zwaar. Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van psychische problemen:
-
Pre-migratiefactoren, zoals: opleiding en werk in land van herkomst, leefsituatie, al aanwezige psychische symptomen, traumatische (verlies)ervaringen voor- en tijdens de vlucht.
-
Post-migratiefactoren, zoals: het verloop van de asielprocedure, de lengte van het verblijf in asielzoekerscentra, de aanwezigheid familieleden, sociale steun, culturele verschillen, en mogelijkheden voor actieve coping.
-
Sociale factoren in Nederland, zoals: taalbeheersing, niet hetzelfde werk kunnen doen als in het land van herkomst, opleiding, werk, racisme en discriminatie.
Psychologen die hiervan op de hoogte zijn, kunnen hierover praten met cliënten. Dit helpt bij het opbouwen van vertrouwen en de cliënt voelt zich dan beter begrepen.
Psychische problemen van vluchtelingen
Vluchtelingen zijn relatief jong en veerkrachtig. Hierdoor zijn de meeste vluchtelingen gemotiveerd om iets van hun nieuwe leven te maken, ondanks de heftige (verlies)ervaringen waardoor sommigen onder hen PTSS-, depressie- en/of angstsymptomen ontwikkelen. Zo kampen cliënten met traumatische oorlogs- en geweldservaringen vaak met herbelevingen, met nachtmerries en flashbacks. Ook missen ze hun familie en vrienden, waardoor zij zich somber en verdrietig voelen. Uit een review van de Gezondheidsraad blijkt dat 13-25 % van de vluchtelingen aan PTSS en/of een depressie lijdt.1 (Ter vergelijking: voor de Nederlandse bevolking zijn die cijfers respectievelijk 2,6 en 6%). Er is ook steeds meer aandacht voor rouw bij vluchtelingen, want veel vluchtelingen zijn hun dierbaren verloren, wat ook kan zorgen voor psychische problemen.
Voor het grootschalige Longitudinaal cohortonderzoek asielzoekers en statushouders, van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), zijn in 2017 en 2019, 2500 Syrische vluchtelingen met een verblijfsvergunning bevraagd over hun psychische gezondheid.2 In 2017 leed ruim 41% aan psychische klachten, en in 2019 gold dat voor 38% van de vluchtelingen. (Bij de Nederlandse populatie
