‘Voor een succesvol gevecht moet je niet willen winnen,’ zegt de sensei die mij de logica van de Japanse krijgskunst probeert bij te brengen. ‘Zodra je iets wil, verkrampt de geest en daarmee het lichaam. Wees mindful.’

Toegepast op psychotherapie betekent dit: ‘voor een succesvolle therapie, moet je niet proberen de patiënt beter te maken.’ De meeste supervisanten twijfelen aan mijn verstand als ik dit zeg.

De hoofden van supervisanten zitten vol met allerlei begrijpelijke, maar nutteloze zaken. Er zijn ergernissen over een patiënt die klaagt en alle voorstellen van de therapeut afwijst. Er zijn angsten dat de patiënt boos wordt of een klacht indient. Er zijn onzekerheden over de juiste interventie en twijfels over de eigen bekwaamheid. Vaak speelt er medelijden met de patiënt. Het zijn allemaal zaken waarbij de therapeut het risico loopt on-therapeutische dingen te doen. Een hoofd vol onkruid. Dat helpt niet.

Er is een onderzoek waaruit blijkt dat therapeuten die mediteren betere resultaten boeken dan hun collega’s. Er zit niet alleen minder onkruid in hun hoofd, maar zij stralen ook meer rust uit. Dat kalmeert patiënten.

Als supervisor probeer ik het onkruid te wieden in de hoofden van mijn supervisanten, zodat zij weer helder zicht krijgen op de patiënten en hun problemen. Het is een dagtaak.

Ik heb een goed oog voor onkruid. Het is eenvoudig om de splinter in andermans oog te zien. Dat neemt niet weg dat er een flink stuk hout in mijn eigen oog zit.

Ik mediteer me een ongeluk maar het lukt me lang niet altijd om een leeghoofd te worden. Soms neemt mijn ego de overhand en meen ik mensen te kunnen genezen die collega’s niet beter krijgen. Of ik ruk en sjor aan de patiënt om hem de richting op te krijgen waarvan ik vind dat het de beste is.

Dat maakt de therapie niet prettiger, noch voor de patiënt, noch voor mezelf.

Soms is mijn hoofd leeg tijdens een sessie. Dan stroomt therapie als water van de helling. Ik forceer niks. Ik zet de patiënt noch mijzelf onder druk. Op die momenten gaat de patiënt het snelst vooruit. Helaas groeit onkruid bijna sneller dan je het kan uitrukken. Het zal nog heel wat meditatie vergen om een echte leeghoofd te worden.