Chantal van Audenhove en Jaap van Weeghel
Er wordt vooruitgang geboekt in de zorg voor mensen met een ernstige psychische aandoening (EPA), maar vooralsnog leidt dat bij deze doelgroep niet tot het gewenste herstel. De Leuvense hoogleraar Chantal van Audenhove en Jaap van Weeghel, wetenschappelijk directeur van kenniscentrum Phrenos (tot 1 februari 2021), pleiten daarom voor een omslag in het denken van psychologen.
Begin 2020 startte het landelijk initiatief ‘Over de brug II’, ter verbetering van de herstelmogelijkheden* voor mensen met een EPA. Met welke aanleiding?
Van Weeghel: ‘Vanuit dit initiatief wordt op beleidsmakers het dringende beroep gedaan om de al in 2014 geformuleerde aanbevelingen voor de verbetering van de EPA-zorg – zoals die zijn vastgelegd in het gelijknamige rapport – serieus ter hand te nemen. Directe aanleiding voor het opstellen van dit rapport waren destijds de plannen voor een beddenreductie van rond 30% in psychiatrische ziekenhuizen, en de verschuiving van een deel van de specialistische ggz-zorg naar de basis-ggz en de WMO. Vanuit kenniscentrum Phrenos is toen een landelijke projectgroep gevormd om na te denken over de consequenties van dat voornemen. Wij vonden het op zich een goede ontwikkeling, maar waren bang dat daarmee onvoldoende recht zou worden gedaan aan de zorginhoudelijke gedachte erachter, namelijk meer aandacht voor herstel en participatie in de samenleving. Om dat te voorkomen deden wij in het rapport concrete aanbevelingen voor de toekomstige inrichting van de ggz in Nederland.’
Twee werelden, één zorgmodel
Met die aanbevelingen is toen weinig gedaan?
Van Weeghel: ‘In het werkveld zijn vele hoopgevende initiatieven genomen, maar het duurt even voordat deze de patiënten iets opleveren, zo blijkt uit een tussentijdse evaluatie. De beddenreductie is goed in gang gezet, maar van het voornemen om bij mensen met een EPA 30% meer herstel te realiseren, is nauwelijks iets terecht gekomen. Ze zijn niet meer gaan werken, hun kwaliteit van leven is niet verbeterd, en nog steeds is er onvoldoende passende zorg. Een belangrijke achtergrond is de overheveling van een deel van de ggz naar de gemeentes. De ggz en gemeentelijke instanties moesten op lokaal niveau opeens met elkaar samenwerken en dat blijkt niet eenvoudig. Het zijn twee werelden, met vaak haaks op elkaar staande zorgparadigma’s – sociale hulpverlening vanuit de gemeentes versus evidence-based behandelen in de ggz – en we moeten helaas constateren dat het nog niet is gelukt om die twee werelden goed in één nieuw zorgmodel te passen.’
Maar er
