De invloed die antipsychotica hebben op de kwaliteit van leven (KvL) kent geen eenduidig verloop; aan de ene kant hangt medicatietrouw samen met minder psychotische symptomen – wat ten goede komt aan de KvL – maar medicatietrouw gaat ook gepaard met meer bijwerkingen, wat ten koste gaat van de KvL.1 In een eerdere studie kwam naar voren dat patiënten die antipsychotica gebruiken, bijwerkingen en symptomen niet als aparte zaken zien; zij beschrijven hun medicatie als ‘goed’, of als ‘verschrikkelijk’, met andere woorden: als wat daarvan de totale impact is op hun leven, uitgedrukt in het concept ‘Well-being’.2
Persoonlijke reacties op antipsychotica
‘Subjective well-being’, of subjectief welbevinden, wordt gedefinieerd als een ‘subjectieve ervaring; als essentiële aspecten van een mentale of lichamelijke toestand die patiënten onafhankelijk van etiologische attributie rapporteren’. Dit kan worden gemeten met de zogeheten Subjective Well-being under Neuroleptic treatment scale (SWN).3 Een review van publicaties waarin dit zelf-rapportage instrument is gebruikt, laat zien dat het subjectief welbevinden verbetert tijdens behandeling met antipsychotica en dat er samenhang bestaat tussen het subjectief welbevinden en de dosering en het type antipsychoticum.4
Echter, voor klinisch gebruik – voor het evalueren van de effecten en bijwerkingen van de antipsychotica met de patiënt – is de SWN minder geschikt, omdat de te verwachten bijwerkingen niet systematisch worden uitgevraagd. In een andere zelfrapportagevragenlijst, de Liverpool University neuroleptic side-effect rating scale (LUNSERS), wordt patiënten wel gevraagd naar 41 mogelijke bijwerkingen van antipsychotica, maar hierin blijven de gewenste medicatie-effecten weer buiten beschouwing.5
De Subjects Reactie op Antipsychoticagebruik (SRA) is een vragenlijst (zelfrapportage) waarin zowel de gewenste als ongewenste effecten worden uitgevraagd. Bovendien wordt daarin aan patiënten gevraagd om zelf de balans tussen de voor- en nadelen van het medicijngebruik op te maken.6
Met deze vragenlijst hebben wij onderzocht of patiënten inderdaad tot een volledig negatief of volledig positief oordeel over hun antipsychotica komen, of dat zij hun oordeel nuanceren op basis van de door hen ervaren gewenste en ongewenste effecten van de medicatie. Ook wilden we weten hoe de gerapporteerde gewenste en ongewenste effecten samenhangen met KvL.
Onderzoeksopzet
Ons onderzoek is uitgevoerd binnen de langdurige klinische zorg van GGZ Oost-Brabant. Onderzoeksdata zijn verzameld via Routine Outcome Monitoring (ROM). Voorafgaand aan een behandelplanbespreking werden patiënten die antipsychotica gebruiken, uitgenodigd om twee zelfrapportage-vragenlijsten in te vullen, desgewenst met hulp van een verpleegkundige. De patiënten gaven toestemming hun data
