Vorig jaar verschenen er twee nieuwe zorgstandaarden: Seksuele disfuncties en Parafiele en Hyperseksuele stoornissen. Welke problemen worden hierin behandeld, en welke relatie bestaat er tussen seksuele problemen en psychische problemen?
De nieuwe zorgstandaarden Seksuele disfuncties en Parafiele en Hyperseksuele stoornissen zijn in te zien op de website . In deze zorgstandaarden zijn de meest actuele inzichten uit wetenschap en praktijk opgenomen over de definitie, prevalentie, diagnostiek en behandeling van specifieke problematiek en de organisatie van de zorg (zie laatste kader). Doel van de zorgstandaarden is goede en doelmatige zorgverlening, om voor
patiënten een zo volwaardig en zinvol mogelijk leven te kunnen realiseren. In dit artikel gaan we in op de problematiek die in deze twee zorgstandaarden wordt behandeld, met name op de relatie tussen seksuele en psychische problematiek.
Problemen met seksualiteit kunnen leiden tot psychische klachten, omdat seksualiteit voor veel mensen bijdraagt aan kwaliteit van leven. Daarnaast kunnen mensen met een bijzondere of afwijkende seksuele voorkeur, zoals pedofilie en fetisjisme, daar veel last van hebben omdat ze zich schamen of hun seksuele gevoelens niet kunnen uiten. Ook kun je daarbij denken aan mensen met een intense preoccupatie met seksualiteit. Omgekeerd kunnen psychische problemen – en medicatie – ook zorgen voor seksuele klachten.1
Seksuele disfuncties
Seksuele disfuncties zijn stoornissen die het vermogen belemmeren om seksueel actief te zijn of seksueel plezier te ervaren. Om van een stoornis te kunnen spreken, moeten de klachten volgens de DSM minstens zes maanden optreden en moet er sprake zijn van ‘klinisch significant lijden’. In het laatste onderzoek naar de prevalentie van seksuele disfuncties, uit 2017, bleek dat 15% van de Nederlandse vrouwen en 11% van de mannen ooit één of meerdere seksuele problemen ondervond waarvan hij of zij minstens drie maanden behoorlijk veel last had. Bij vrouwen gaat het dan vooral om problemen met gevoelens van seksuele opwinding, het (onvoldoende) vochtig worden van de vagina (lubricatie), minder of geen zin in seks, en pijn tijdens geslachtsgemeenschap. Bij mannen komen erectieproblemen, voortijdig orgasme en opwindingsproblemen het meest voor.
Seksuele disfuncties en psychische klachten
Seksualiteit is altijd een samenspel van lichamelijke, psychische en sociale/relationele factoren; seksualiteit speelt zich dus af in een ‘biopsychosociaal kader’. Aan seksuele disfuncties kunnen dan ook problemen op alle drie de niveaus ten grondslag liggen.
Omgekeerd kunnen problemen in de seksualiteit ook psychische klachten geven, zoals angst, depressie, weinig zelfvertrouwen (in seks), een laag zelfbeeld
