Verplichte zorg bij ernstige anorexia nervosa (AN) kent beperkingen en nadelige effecten, zo schrijven de auteurs in het artikel Zorg voor jongeren met ernstige anorexia nervosa. In drie casusbeschrijvingen schetsen zij hoe een dwangkader niet langer doelmatig is in het beloop van een langdurige behandeling. Het alternatief is een behandelbeleid dat gericht is op autonomiebevordering.
In onderstaande casusbeschrijvingen gaat het over de ontwikkeling van de inzet van verplichte zorg bij jongeren met een ernstige vorm van AN, zonder dat dit behandelbeleid een positief effect had.
Wij betogen dat het opheffen van de verplichte zorg de autonomie van deze jongeren ondersteunt en dat dit een situatie creëert waarin er meer ruimte ontstaat voor ‘de persoon achter de stoornis’ en voor de behandelrelatie.1 Deze zienswijze wordt theoretisch ingebed in een zorgethiek die relationaliteit, emotionaliteit en wederzijdse afhankelijkheid als fundamenteel voor het mens-zijn ziet.2
Casus 1: patiënt GemmaGemma (gefingeerde naam) wordt tussen 2016 en 2020 opgenomen in verschillende ziekenhuizen, in een eetstoorniskliniek, de jeugdzorg en in de kinder- en jeugdpsychiatrie. De 17-jarige adolescente presteert cognitief op gemiddeld intelligentieniveau. Ze heeft moeite haar emoties in goede banen te leiden, waarbij ze overgaat tot zelfbeschadigende coping in de vorm van beperkte voedselinname, zelfbeschadigend gedrag en suïcidaal gedrag. Classificerend is er bij Gemma persoonlijkheidsproblematiek en anorexia nervosa vastgesteld.
Vanaf 2016 wordt Gemma meerdere keren opgenomen vanwege haar fysieke achteruitgang door voedselweigering/AN. Bij deze opnames wordt sondevoeding onder dwang toegediend. Hier houdt Gemma trauma’s aan over, waarvoor ze later EMDR-behandeling krijgt. De dwangvoedingsmomenten hebben ook op Gemma’s ouders en het behandelteam een grote impact. Het toedienen van de dwangvoeding vindt driemaal per dag plaats, waarbij de bewegingsvrijheid van Gemma fysiek wordt ingeperkt (fixatie) om sondevoeding te kunnen geven. Nadat er is afgesproken extra calorieën toe te dienen als de voeding via een sonde moet |
