130 studies

Het gaat om ruim 130 studies uit tientallen landen, waaronder Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Wat blijkt: beleidsmaatregelen die bestaanszekerheid vergroten, zoals inkomensondersteuning of betaalbare huisvesting, dragen bij aan een betere mentale gezondheid. Terwijl maatregelen die bestaanszekerheid verkleinen, zoals bezuinigingen in tijden van economische crisis of strengere voorwaarden voor uitkeringen, bijdragen aan een slechtere mentale gezondheid. Verschillende studies met uiteenlopende onderzoeksmethoden, culturele contexten en beleidsvormen laten dit verband stuk voor stuk overtuigend zien.

Opeenstapeling van problematiek

In Nederland is mentale gezondheid ongelijk verdeeld tussen sociaaleconomische groepen. Cijfers van het CBS (2019) laten zien dat maar liefst 22,5 procent van de groep met het laagste inkomen ongezond is, tegenover 6,5 procent van de groep met het hoogste inkomen. Die hoge percentages zie je ook wanneer het gaat om opleiding, woonsituatie, werksituatie en problematische schulden. Onderzoek laat zien dat verschillende vormen van achterstand sterk met elkaar samenhangen; er is sprake van een opeenstapeling van problematiek. Goed beleid kan dat doorbreken.

Tijd voor een andere koers

In Nederland zien we helaas veel voorbeelden van beleid die de mentale gezondheid onder druk kunnen zetten, denk aan de participatiewet, het toeslagenbeleid en het huisvestingsbeleid. Het is de hoogste tijd voor een overheidsbeleid dat rekening houdt met de gevolgen voor de mentale gezondheid. Een paar richtlijnen:

• Maak mentale gezondheid een vast criterium in beleidsevaluaties: wat betekent deze maatregel voor de mentale gezondheid van de bevolking?
• Investeer in preventie van mentale gezondheidsproblemen met sociale zekerheid, woningbouw en een toegankelijke arbeidsmarkt.
• Durf beleid te maken dat ongelijkheid verkleint, zowel op sociaaleconomisch vlak als op het gebied van discriminatie. Vermijd te algemeen beleid dat in de praktijk vooral de sterksten bereikt.
• Herstel vertrouwen door rechtsgelijkheid. Minder wantrouwen richting burgers, meer ruimte voor maatwerk en de menselijke maat.

Unieke kans voor beleidsmakers

Mentale gezondheidsproblemen zijn niet alleen een vraagstuk voor de zorg, maar ook een sociaal thema. Werd lange tijd gedacht dat psychische klachten voornamelijk voortkwamen uit individuele kwetsbaarheid of genetische aanleg, inmiddels is overtuigend aangetoond dat sociale factoren een aanzienlijke invloed uitoefenen op de mentale gezondheid.
Beleidsmakers hebben dus een unieke kans en verantwoordelijkheid. Investeer in preventie via sociaal beleid en stop met het plakken van pleisters in de vorm van crisisinterventies en symptoombestrijding. Bestaanszekerheid mag niet worden gereduceerd tot een economische randvoorwaarde, maar moet worden erkend als een fundamentele pijler van mentale gezondheid. Als Nederland écht wil investeren in mentale gezondheid, is het tijd voor politieke keuzes die zekerheid en vertrouwen bieden.

Lees hier de resultaten van het onderzoek waaruit blijkt dat beleidsmaatregelen die bestaanszekerheid vergroten, zoals inkomensondersteuning of betaalbare huisvesting, bijdragen aan een betere mentale gezondheid van de bevolking.

Bron: amsterdamumc.org