Wetenschappelijk gezien is er weinig bekend over de diagnostiek en behandeling van ADHD op latere leeftijd. Diagnostiek van ADHD bij ouderen met complexe comorbiditeit is ingewikkeld, maar kan wel een nieuw behandelperspectief bieden. Een casus uit ons hoogspecialistisch centrum.
© Kannapat / stock.adobe.com
Onder kinderen is de prevalentie van ADHD vijf procent en een meerderheid van hen houdt in de volwassenheid last van disfunctioneren door ADHD.
1 De prevalentie van ADHD bij ouderen is drie procent.
2 Bij ouderen gaat ADHD doorgaans gepaard met angst, depressie, slaapproblemen, verslaving of persoonlijkheidsstoornissen.
3 Ook autisme en ADHD komen vaak samen voor.
4 De negatieve gevolgen van ADHD blijken voor ouderen vergelijkbaar met die voor jongere volwassenen, zoals een lager opleidingsniveau, meer middelenmisbruik, een groter sociaal isolement, een negatiever zelfbeeld en een slechtere kwaliteit van leven.
5 ADHD op latere leeftijd (alsnog) diagnosticeren en behandelen kan een groot verschil maken; voor de oudere zelf, maar ook voor zijn/haar omgeving.
1 Echter, een empirisch onderbouwd behandelaanbod dat specifiek gericht is op ouderen met ADHD ontbreekt vooralsnog.
6
1 De prevalentie van ADHD bij ouderen is drie procent.
2 Bij ouderen gaat ADHD doorgaans gepaard met angst, depressie, slaapproblemen, verslaving of persoonlijkheidsstoornissen.
3 Ook autisme en ADHD komen vaak samen voor.
4 De negatieve gevolgen van ADHD blijken voor ouderen vergelijkbaar met die voor jongere volwassenen, zoals een lager opleidingsniveau, meer middelenmisbruik, een groter sociaal isolement, een negatiever zelfbeeld en een slechtere kwaliteit van leven.
5 ADHD op latere leeftijd (alsnog) diagnosticeren en behandelen kan een groot verschil maken; voor de oudere zelf, maar ook voor zijn/haar omgeving.
1 Echter, een empirisch onderbouwd behandelaanbod dat specifiek gericht is op ouderen met ADHD ontbreekt vooralsnog.
6
TOPGGz-afdeling PersonaCura van GGz Breburg biedt hoogspecialistische diagnostiek en behandeling van 60-plussers met persoonlijkheidsstoornissen en/of autismespectrumstoornissen (ASS). Aangezien ADHD een veelvoorkomende comorbiditeit betreft bij zowel persoonlijkheidsstoornissen als bij ASS, is er een behandelaanbod opgesteld voor ADHD bij ouderen. Conform de GGZ Zorgstandaard ADHD is daarvoor een psycho-educatiecursus ontwikkeld (vijf groepssessies), gevolgd door een groepsbehandeling waarbij naasten actief betrokken worden (18 sessies). De behandeling richt zich op: 1) herkenning van de kernsymptomen van ADHD; 2) zelfacceptatie; 3) het aanleren van praktische vaardigheden; 4) verbetering van het zelfbeeld; 5) het opstellen van een terugvalpreventieplan; en 6) eventuele begeleiding naar passende vervolgzorg. Het bestaande psycho-educatiecursusmateriaal en behandelprotocol voor volwassenen zijn aangepast, zodat deze beter aansluiten bij levensfasespecifieke aspecten van ouderen. De theorie is verduidelijkt met voorbeelden die passen bij de levensfase. Aan het oorspronkelijke behandelprotocol zijn zes bijeenkomsten toegevoegd, omdat ouderen meer tijd nodig hebben om kennis op te nemen en om die te vertalen naar het dagelijks leven. Tevens hebben ouderen een grotere behoefte om ervaringen uit te wisselen. Het grootste deel van hun leven hebben ze immers geworsteld met beperkingen die tot dan nog niet als ADHD-gerelateerd herkend waren. Er is derhalve extra aandacht voor het opmaken van de levensbalans en de constructie van een nieuw narratief. Middels een mixed-method design wordt wetenschappelijk geëvalueerd of de aanpassingen bijdragen aan een betere aansluiting bij de levensfase.
Casus
Bas, een 68-jarige man, wordt aangemeld met de vraag of er sprake is van autisme. Zijn ouders zijn afkomstig uit Nederlands-Indië, waar zij traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt. In zijn stamgezin was sprake van een strenge
