Ruim een kwart van de veelal jonge patiënten met een eetstoornis vertoont ook zelfverwondend gedrag. Laurence Claes, hoogleraar Klinische psychologie, zoekt naar een antwoord op de vraag waar dit gedrag vandaan komt, en hoe of deze patiënten behandeld moeten worden.
Wat is voor u het lastigste in de behandeling van deze patiëntengroep?
‘Dat ik moet accepteren dat niet ik het tempo van de behandeling bepaal, maar dat zíj dat doen. Als hulpverlener wil je natuurlijk het liefst dat het schadelijke gedrag – niet eten en zelfverwonding – zo snel mogelijk ophoudt, maar voor je cliënt heeft dat een belangrijke functie, bijvoorbeeld controle houden. De eerste reactie van onze patiënten op een hulpverlener is dan ook vaak: ga weg, want je wilt de controle van me overnemen, je wilt me iets afnemen. Dat is heel anders bij iemand met bijvoorbeeld een depressie; die komt bij je om van zijn of haar somberheid verlost te worden. Voor iemand met een eetstoornis en/of zelfverwondend gedrag geeft het schadelijke gedrag juist een gevoel van veiligheid of controle.’
Hoe werkt dat precies?
‘Bij deze patiënten spelen verschillende factoren een rol in het ontstaan van de problemen. Vaak zijn het bijvoorbeeld jongeren uit gezinnen waar sprake was van emotioneel en soms ook fysiek geweld. Dat kan deze jongeren behoorlijk traumatiseren. Zelfbeschadiging heeft voor hen een duidelijke functie: ik snijd mezelf om geen herbelevingen te hebben, ik eet te veel om mezelf te troosten, ik eet niet om maar niets meer te hoeven voelen. Dat speelt zeker ook mee bij jongeren die op school veel gepest zijn, zeker als het pesten gericht was op bepaalde persoonskenmerken, zoals overgewicht. Als het pesten ervoor zorgt dat je niet goed in je vel zit,
